kleine terts toonladders

- intervallen
- grote terts toonladders
- kerktoonladders (in voorbereiding)

Naast de grote terts toonladders zijn er de kleine terts toonladders, ook mineur toonladders genoemd. Bij de kleine terts toonladders is de afstand tussen de eerste en de derde toon een kleine terts, een hele en een halve afstand. De kleine terts/mineur toonladder ervaren wij anders van sfeer dan de grote terts toonladders, droeviger, serieuzer, ernstiger. De grote terts/majeur toonladder met de grote terts, die uit twee hele afstanden bestaat, ervaren we meestal als vrolijker en lichter. De kleine terts toonladders worden aangeduid met een kleine letter, een muziekstuk staat bijvoorbeeld geschreven in a klein of a mineur. De grote terts toonladders worden aangeduid met een hoofdletter, een muziekstuk staat bijvoorbeeld geschreven in C groot of C majeur. a--b -c--d-- e-f-- g--a is opgebouwd uit grote en kleine secundes, uit hele en halve afstanden, zoals ik heb uitgelegd op de pagina intervallen. Ik geef de kleine secundes of halve afstanden hier aan met een verbindingsstreepje.

a b c d e f g

- -

b c d e f g a

is een is een is een is een is een is een is een

grote kleine grote grote kleine grote grote

secunde, secunde, secunde, secunde, secunde, secunde, secunde,

een een een een een een een

hele halve hele hele halve hele hele

afstand afstand afstand afstand afstand afstand afstand

In de kleine terts toonladders wordt vaak de 7e toon of de 6e en 7e toon verhoogd. In de harmonische kleine terts toonladder, is de 7e toon stijgend en dalend verhoogd. Door de 7e toon te verhogen krijgt de kleine terts toonladder net als de grote terts toonladder tussen de 7e en de 8e toon een halve afstand. In de a kleine terts toonladder wordt dan de 7e toon g verhoogd tot gis. De gis is dan de leidtoon, die wil oplossen naar de grondtoon a, de tonica.

a------------b-------- c------------d------------ e--------f---------------- gis------a -----hele------halve----- hele -------hele------- halve----anderhalve----halve

In de melodische kleine terts toonladder zijn de 6e en de 7e toon stijgend verhoogd, omdat het niet zo makkelijk en prettig is om de overmatige secunde (anderhalve afstand) tussen f en gis te zingen. Daarom wordt in de melodische kleine terts toonladder naast de 7e toon ook de 6e toon verhoogd. Dalend worden de 6e en de 7e toon weer hersteld.

stijgend a------------b-------- c------------d------------ e------------fis------------ gis------a -----hele------halve----- hele --------hele-------- hele----------hele--------halve

dalend a------------g------------ f--------e------------ d------------c-------- b------------a -----hele--------hele----- halve -----hele--------hele -------halve------hele

Als een lied of muziekstuk in C groot staat geschreven komen alleen de tonen van de C grote terts toonladder erin voor. Als er in dat stuk dan toevallige voortekens (kruizen, mollen en herstellingstekens) voorkomen, betekent dat dat het muziekstuk even naar een andere toonladder gaat, dat noemen we moduleren. Dus door kruizen of mollen kun je in een muziekstuk moduleren naar een andere toonladder en door herstellingstekens kun je weer terug naar de toonladder waar het stuk in staat. Zo kun je bijvoorbeeld beginnen in C groot, door de toon fis in te brengen ga je dan naar G groot. als je dan de fis weer herstelt naar f, moduleer je weer naar C groot. Je kunt ook bijvoorbeeld van C groot naar a klein moduleren en weer terug naar C groot. Iedere grote terts toonladder heeft een parallelle kleine terts toonladder, beide toonladders hebben dezelfde voortekens. De kleine terts toonladder begint op de 6e toon van de grote terts toonladder. De a kleine terts toonladder is de parallel toonladder van de C grote terts toonladder, beide hebben geen voortekens.

de grote/majeur toonladders met de parallelle kleine terts/ mineur toonladders met kruizen

a

b

-

C c

d d

e e

- -

f f

g g

a a

b

-

c

e

fis

-

G g

a a

b b

- -

c c

d d

e e

fis

-

g

b

cis

-

D d

e e

fis fis

- -

g g

a a

b b

cis

-

d

fis

gis

-

A a

b b

cis cis

- -

d d

e e

fis fis

gis

-

a

cis

dis

-

E e

fis fis

gis gis

- -

a a

b b

cis cis

dis

-

e

gis

ais

-

B b

cis cis

dis dis

- -

e e

fis fis

gis gis

ais

-

b

dis

eis

-

Fis fis

gis gis

ais ais

- -

b b

cis cis

dis dis

eis

-

fis

ais

bis

-

Cis cis

dis dis

eis eis

- -

fis fis

gis gis

ais ais

bis

-

cis

de grote- terts toonladder van C de kleine terts toonladder van a De grote- terts toonladder van G De kleine terts toonladder van e De grote- terts toonladder van D De kleine terts toonladder van b De grote- terts toonladder van A De kleine terts toonladder van fis De grote- terts toonladder van E De kleine terts toonladder van cis De grote- terts toonladder van B De kleine terts toonladder van gis De grote- terts toonladder van Fis De kleine terts toonladder van dis De grote- terts toonladder van Cis De kleine terts toonladder van ais

hebben geen kruizen. hebben 1 kruis, fis. hebben 2 kruizen, fis, cis. hebben 3 kruizen, fis, cis, gis. hebben 4 kruizen, fis, cis, gis, dis. hebben 5 kruizen, fis, cis, gis, dis, ais. hebben 6 kruizen, fis, cis, gis, dis, ais, eis. hebben 7 kruizen, fis, cis, gis, dis, ais, eis, bis.

de grote terts/ majeur toonladders met de parallelle kleine terts/ mineur toonladders met mollen

a

b

-

C c

d d

e e

- -

f f

g g

a a

b

-

c

d

e

-

F f

g g

a a

- -

bes bes

c c

d d

e

-

f

g

a

-

Bes bes

c c

d d

- -

es es

f f

g g

a

-

bes

c

d

-

Es es

f f

g g

- -

as as

bes bes

c c

d

-

es

f

g

-

As as

bes bes

c c

- -

des des

es es

f f

g

-

as

bes

c

-

Des des

es es

f f

- -

ges ges

as as

bes bes

c

-

des

es

f

-

Ges ges

as as

bes bes

- -

ces ces

des des

es es

f

-

ges

as

bes

-

Ces ces

des des

es es

- -

fes fes

ges ges

as as

bes

-

ces

De grote- terts toonladder van C De kleine terts toonladder van a De grote- terts toonladder van F De kleine terts toonladder van d De grote- terts toonladder van Bes De kleine terts toonladder van g De grote- terts toonladder van Es De kleine terts toonladder van c De grote- terts toonladder van As De kleine terts toonladder van f De grote- terts toonladder van Des De kleine terts toonladder van bes De grote- terts toonladder van Ges De kleine terts toonladder van es De grote- terts toonladder van Ces De kleine terts toonladder van as

hebben geen mollen. hebben 1 mol, bes. hebben 2 mollen, bes, es. hebben 3 mollen, bes, es, as. hebben 4 mollen, bes, es, as, des. hebben 5 mollen, bes, es, as, des, ges. hebben 6 mollen, bes, es, as, des, ges, ces. hebben 7 mollen, bes, es, as, des, ges, ces, fes.